
ರಾಜರ ಕಾಲದ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆ
ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ರಾಜರು ಮತ್ತು ರಾಜಕುಮಾರರಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀಡುವ ವಿಧಾನವು ಬಹಳ ಆಳವಾದ ಮತ್ತು ಶಿಸ್ತಿನಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದದ್ದು. ಈ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆ "ಗುರುಕುಲ" ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು. ಇಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಗುರುವಿನ ಅಧೀನದಲ್ಲಿ ವಾಸದಿಂದ ಕಲಿತರು. ಇವರಿಗೆ 64 ವಿಧದ ವಿದ್ಯೆಗಳು (ಅಥವಾ "ಚೌಷಷ್ಟಿ ಕಲೆಗಳು") ಕಲಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿತ್ತು. ಇವು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಪೂರ್ಣತೆಯ ಅಭಿವೃದ್ದಿಗಾಗಿ ಅಗತ್ಯವಾಗಿದ್ದ ವಿವಿಧ ಕೌಶಲ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ.
ಗುರುಕುಲ ಪದ್ಧತಿ: ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಗುರು ಅವರ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿ ನಿಷ್ಠೆಯಿಂದ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.
- ಶಾರೀರಿಕ, ಮಾನಸಿಕ, ನೀತಿಮೂಲಕ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಗೆ ಮಹತ್ವ.
- ರಾಜಕುಮಾರರಿಗೆ ವಿಶೇಷವಾದ ರಾಜಕೀಯ, ಯುದ್ಧಕಲೆಯ ಶಿಕ್ಷಣ.
- ವೇದ, ಶಾಸ್ತ್ರ, ಧರ್ಮ, ಯೋಗ, ಧ್ಯಾನ ಜೊತೆಗೆ ಕಲಾ-ಕೌಶಲ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಠ.
64 ವಿದ್ಯೆಗಳ ಪಟ್ಟಿ (ಚೌಷಷ್ಟಿ ಕಲೆಗಳು)
ಇವುಗಳನ್ನು ಕಲೆಗಳು, ಶಾಸ್ತ್ರಗಳು, ಶಿಲ್ಪಕೌಶಲ್ಯಗಳು ಎನ್ನುವಂತೆ ವಿಭಾಗಿಸಬಹುದು:
ಕ್ರಮ |
ವಿದ್ಯೆ |
ವಿವರಣೆ |
1 |
ಗೀತ |
ಹಾಡು ಹೇಳುವ ಕಲೆ |
2 |
ವಾದ್ಯ |
ವಾದ್ಯವಹನ ಕಲೆ (ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯ) |
3 |
ನೃತ್ಯ |
ನೃತ್ಯ ಮಾಡುವ ಕಲೆ |
4 |
ನಾಟ್ಯ |
ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಅಭಿನಯ ಕಲಾ |
5 |
ಆಲೇಖ್ಯ |
ಚಿತ್ರ ರಚನೆ ಅಥವಾ ಬರೆದ ಕಲೆ |
6 |
ಲೇಖನ |
ಶುದ್ಧವಾಗಿ ಬರೆಯುವ ಕಲೆ |
7 |
ಅಂಕಗಣಿತ |
ಗಣಿತ ಶಾಸ್ತ್ರ |
8 |
ಬೂತವಿದ್ಯೆ |
ಪ್ರೇತಾತ್ಮ ಅಧ್ಯಯನ |
9 |
ಲಲಿತಕಲಾ |
ಸೌಂದರ್ಯ ಕಲೆ |
10 |
ಮಲಕಂಬ |
ದೇಹದ ಯೋಗ ಅಥವಾ ವ್ಯಾಯಾಮ ಕಲೆ |
11 |
ಬಾಣವಿದ್ಯೆ |
ಬಿಲ್ಲು ಬಾಣದ ಕಲೆ |
12 |
ಧನುರ್ವಿದ್ಯೆ |
ಧನುಸ್ಸು ನಡಿಸುವ ಕಲೆ |
13 |
ಕವಿತ್ವ |
ಕವಿತೆ ರಚನೆ |
14 |
ಶಾಸ್ತ್ರವಿಚಾರ |
ತರ್ಕ ಶಾಸ್ತ್ರ |
15 |
ಸೀಳು ಬರೆದನೆ |
ಅಕ್ಷರಸೌಂದರ್ಯ ಕಲಾ |
16 |
ಧ್ವನಿ ಗುರುತು |
ಶಬ್ದದಿಂದ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಗುರುತಿಸುವ ಕಲೆ |
17 |
ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ |
ಕಟ್ಟಡ ನಿರ್ಮಾಣ |
18 |
ಆಭರಣ ವಿನ್ಯಾಸ |
ಮುತ್ತು ಚಿನ್ನದ ಅಲಂಕಾರ ವಿನ್ಯಾಸ |
19 |
ಹಸ್ತಚಲನ |
ನಾಟಕ-ನೃತ್ಯದ ಅಂಗಸಂಚಾಲನೆ |
20 |
ಅಂಗಕೌಶಲ |
ದೇಹದ ಅಂಗಚಲನೆ ಕಲಾ |
21 |
ಕುಸ್ತಿ/ಮಲ್ಲಯುದ್ಧ |
ಶಕ್ತಿಯ ಆಟಗಳು |
22 |
ಇಂದ್ರಜಾಲ |
ಮಾಂತ್ರಿಕಕಲೆ |
23 |
ರಸೋಯಿ ಕಲೆ |
ಪಾಕಕಲೆ (ಅಡುಗೆ) |
24 |
ವೈದಿಕ ಅಧ್ಯಯನ |
ವೇದ-ಶಾಸ್ತ್ರ ಅಧ್ಯಯನ |
25 ರಿಂದ 64ರ ವಿದ್ಯೆಗಳು (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಲಾತ್ಮಕ ಹಾಗೂ ಆಚಾರ ಸಂಬಂಧಿ ವಿದ್ಯೆಗಳು):
ಕ್ರಮ |
ವಿದ್ಯೆ |
ವಿವರಣೆ |
25 |
ಧೂಪಕಲಾ |
ಸುಗಂಧಿತ ಧೂಪ ತಯಾರಿಸುವ ಕಲೆ |
26 |
ಗಂಧಯುಕ್ತಕಲಾ |
ಪರಿಮಳ ಮತ್ತು ಸುಗಂಧ ತಯಾರಿಸುವ ಕಲೆ |
27 |
ರತ್ನಪರೀಕ್ಷಾ |
ಮುತ್ತು, ವಜ್ರ, ಚಿನ್ನದ ಶುದ್ಧತೆ ಪರೀಕ್ಷೆ |
28 |
ಲಿಪಿಲೇಖನ |
ಸುಂದರ ಹಸ್ತಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ಬರೆಯುವ ಕಲೆ |
29 |
ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯ |
ಗ್ರಹ-ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯವಾಣಿ |
30 |
ಹಸ್ತಸಾಮುದ್ರಿಕ |
ಹಸ್ತರೇಖೆ ನೋಡಿ ಭವಿಷ್ಯ ಹೇಳುವ ಶಾಸ್ತ್ರ |
31 |
ನಕ್ಷತ್ರವಿಜ್ಞಾನ |
ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ಆಧಾರಿತ ಶಾಸ್ತ್ರ (ಅಸ್ಟ್ರೋಲಜಿ) |
32 |
ವ್ಯವಹಾರಶಾಸ್ತ್ರ |
ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಧನ ಸಂಬಂಧಿತ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಕಲೆ |
33 |
ಕಾಲಗಣನೆ |
ಸಮಯದ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ತಿಳಿಯುವ ಶಾಸ್ತ್ರ |
34 |
ನಾಟಕಸಂಯೋಜನೆ |
ನಾಟಕದ ಸಂಯೋಜನೆ, ಸಂಭಾಷಣೆ, ನಿರ್ದೇಶನ |
35 |
ಭೂಮಿತತ್ವ |
ಭೂಮಿಯ図 ಮತ್ತು ಗಾತ್ರದ ಲೆಕ್ಕಪೂರೈಕೆ |
36 |
ಸ್ತ್ರೀಸಂವಹನ |
ಮಹಿಳೆಯರೊಂದಿಗೆ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂವಾದ ಕಲಾ |
37 |
ಪುರುಷಸಂವಹನ |
ಪುರುಷರೊಂದಿಗೆ ಶಿಷ್ಟ ಸಂಭಾಷಣಾ ಕಲೆ |
38 |
ವಾದ್ಯಯಂತ್ರ ನಿರ್ಮಾಣ |
ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಕಲೆ |
39 |
ಹಸ್ತಕಲಾ |
ಕೈಯಿಂದ ಅಲಂಕಾರ, ಕಬ್ಬಿಣ/ಮಣ್ಣಿನ ವಸ್ತು ತಯಾರಿ |
40 |
ನವಗ್ರಹಾರಾಧನೆ |
ನವಗ್ರಹಗಳ ಪೂಜೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ವಿಧಾನ |
41 |
ಪ್ರಾಸಾದ ವಿನ್ಯಾಸ |
ಮಂದಿರ, ಅರಮನೆಗಳ ವಿನ್ಯಾಸ ಕಲಾ |
42 |
ರಂಗವ್ಯವಸ್ಥಾಪನೆ |
ರಂಗಮಂಚ ಮತ್ತು ಪ್ರದರ್ಶನದ ಸಜ್ಜು ಕಲಾ |
43 |
ಕುಲವೃತ್ತ ನಿರೂಪಣೆ |
ತಾವು ಸೇರಿರುವ ಕುಟುಂಬ/ವಂಶಚರಿತ್ರೆ ನಿರೂಪಣೆ |
44 |
ಕಥಾಕಲಾ |
ಕಥೆ ಹೇಳುವ ಮತ್ತು ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿ ನಿರೂಪಿಸುವ ಕಲೆ |
45 |
ಹಾಸ್ಯಕಲಾ |
ಹಾಸ್ಯ ಹಾಗೂ ಮನರಂಜನೆ ನೀಡುವ ಕಲೆ |
46 |
ಉಚಿತದಾನ ನಿಯಮ |
ಸರಿಯಾದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ನೀಡುವ ಕಲೆ |
47 |
ರಾಜಚಾತುರ್ಯ |
ರಾಜಕೀಯ ನಿಪುಣತೆ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಕೌಶಲ್ಯ |
48 |
ನಿಯಮಾನುಸಾರ ಸೇವೆ |
ವಿಧಿವಿಧಾನ ಪ್ರಕಾರ ಸೇವೆ ಮಾಡುವುದು |
49 |
ಶಿಷ್ಯಪೋಷಣ |
ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡುವ ಕಲೆ |
50 |
ಶಿಷ್ಟಾಚಾರ |
ಶಿಷ್ಟತೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪ್ರదర్శನೆ ಮತ್ತು ನಡವಳಿಕೆ |
51 |
ಆತಿಥ್ಯ ಕಲಾ |
ಅತಿಥಿಗಳಿಗೆ ಆತ್ಮೀಯವಾಗಿ ಆತಿಥ್ಯ ನೀಡುವ ಕಲೆ |
52 |
ಪಾಠಶಾಲಾ ನಿರ್ವಹಣೆ |
ಶಾಲೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನೆ ಕಲಾ |
53 |
ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರ ಅಧ್ಯಯನ |
ಧರ್ಮದ ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಅಧ್ಯಯನ |
54 |
ಪದ್ಯರಚನೆ |
ಛಂದಸ್ಸು ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯ ರಚನೆ |
55 |
ಕಥನಕೌಶಲ್ಯ |
ಪಾಠ, ಕಥೆ ಅಥವಾ ಉಪನ್ಯಾಸ ನೀಡುವ ಕಲೆ |
56 |
ಮಿತ್ರಕಲಾ |
ಸ್ನೇಹ ಬೆಳೆಸುವ ಮತ್ತು ಶ್ರಮದಿಂದ ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಕಲೆ |
57 |
ಸ್ಮರಣಶಕ್ತಿ ವಿದ್ಯೆ |
ಕೇಳಿದ ಅಥವಾ ಓದಿದ ವಿಷಯವನ್ನು ನೆನಪಿಡುವ ಕಲೆ |
58 |
ವೇಷಧಾರಣಾ ಕಲಾ |
ವಿಭಿನ್ನ ವೇಷಗಳಲ್ಲಿ ನಟಿಸುವ ಅಥವಾ ರೂಪ ಬದಲಾಯಿಸುವ ಕಲೆ |
59 |
ಯಂತ್ರವಿದ್ಯೆ |
ಯಂತ್ರೋಪಕರಣಗಳ ತಯಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆ |
60 |
ಗಾದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಸೋಕ್ತಿಗಳು |
ನುಡಿಮುತ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಗಾದೆಗಳ ಬಳಸುವ ಕಲೆ |
61 |
ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆ ಪರೀಕ್ಷಾ ಕಲೆ |
ತರ್ಕ, ಪ್ರಶ್ನೆ-ಉತ್ತರಗಳ ಮೂಲಕ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆ ಪರೀಕ್ಷೆ |
62 |
ಅತಿಥಿ ಪರಿಚಯ |
ಅತಿಥಿಯ ಗುಣ, ಪಾತ್ರ, ಮನೋಭಾವ ಗುರುತಿಸುವ ಕಲೆ |
63 |
ಉಪಚಾರ ವಿದ್ಯೆ |
ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ಸನ್ಮಾನ, ಸತ್ಕಾರ ಮಾಡುವ ಕಲೆ |
64 |
ಯುದ್ಧ ಶಾಸ್ತ್ರ |
ಯುದ್ಧದ ತಂತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಸ್ತು ಕಲಾ |
ಈ ವಿದ್ಯೆಗಳು ಕೇವಲ ರಾಜಕುಮಾರರಿಗೂ ಅಲ್ಲ, ರಾಜಗುರುಗಳು, ರಾಜಮಾತೆ, ಸಾಮಾನ್ಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೂ ಕಲಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದವು. ಈ ತರದ ಸಮಗ್ರ ಶಿಕ್ಷಣವಿಧಾನದಿಂದ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಬುದ್ಧಿ, ನೈತಿಕತೆ, ಕೌಶಲ್ಯ, ಧೈರ್ಯ, ಕಲಾತ್ಮಕತೆ, ಶಿಸ್ತು ಎಲ್ಲವೂ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿತ್ತೆ.